Borstkanker: symptomen, diagnose en behandeling

borstkanker behandeling

Jaarlijks horen ongeveer 18.000 mensen in Nederland dat ze borstkanker hebben. Het is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij vrouwen, maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen. In de afgelopen jaren is de kans dat je borstkanker overleeft gelukkig groter geworden. Dat komt doordat er veel onderzoek gedaan wordt naar de ziekte en de behandeling ervan. Er zijn verschillende soorten behandelingen: bestraling, chemotherapie, doelgerichte therapie, hormoontherapie, immuuntherapie, en/of een operatie.[1] [2]

Borstkanker in het kort

  • De ziekte ontdek je vaak doordat je borst anders voelt of er anders uitziet dan normaal. Of het wordt ontdekt bij het bevolkingsonderzoek.[3] [4]
  • Bij borstkanker zit er een kwaadaardig gezwel, een tumor, in één of beide borsten. Zo’n tumor ontstaat doordat cellen in je borst veel sneller (ongecontroleerd) delen dan normaal.[5]
  • In 84% van de gevallen bij vrouwen is de borstkanker ‘hormoongevoelig’. Dat betekent dat de kanker groeit door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Bij mannen is dit 98%.[1]
  • Er zijn verschillende behandelingen voor borstkanker: bestraling, chemotherapie, doelgerichte therapie, hormoontherapie, immuuntherapie, en/of een operatie.[2]

Wat is borstkanker?

Je lichaam, en dus ook je borst, bestaat onder andere uit cellen. Deze cellen delen zich, waardoor telkens nieuwe cellen ontstaan. Oude cellen worden vanzelf door het lichaam afgebroken. Bij kanker delen cellen zich veel sneller dan normaal. En het lichaam kan deze cellen niet afbreken. Daardoor ontstaat er een tumor, een kwaadaardig gezwel.

Ieder type borstkanker is uniek en per persoon verschillend. Toch kan er een indeling gemaakt worden, bijvoorbeeld door te kijken naar de plek waar de borstkanker ontstaat:

  • Borstkanker die in de melkgangetjes ontstaat, noemen we ‘ductaal’. Ongeveer 3 op de 4 vrouwen met borstkanker heeft deze soort.[1][6]   
  • Borstkanker die in de melkkliertjes ontstaat, noemen we ‘lobulair’. Deze vorm komt bij 1 op de 10 vrouwen met borstkanker voor. [1][6]   

Ook kun je kijken naar hoe de tumor groeit:

  • ‘In situ’ betekent dat de kanker alleen in de weefsellaag zit waar hij ontstaan is.
  • ‘Invasief’ betekent dat de kanker doorgroeit in omliggend weefsel. En kan uitzaaien.[7]

Soorten tumoren

Naast de plek waar de tumor ontstaat, kan ook een indeling gemaakt worden door te kijken naar de kenmerken van de tumor:

  • Hormoongevoelige borstkanker: de tumor groeit door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Dit noemen ze ook wel ‘hormoonreceptor positieve borstkanker.’
  • HER2-positieve borstkanker: HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale cellen in de borst regelt. Is er veel van dat eiwit aanwezig, dan krijgen kankercellen ook signalen om te groeien en te delen.
  • Triple-negatieve borstkanker: bij deze vorm groeit de tumor niet door oestrogeen, progesteron of eiwit (HER2). Daar komt ook de naam ‘triple-negatief’ vandaan, 3 keer negatief.[8]

Hoe je borstkanker kunt ontdekken: symptomen, zelfonderzoek en bevolkingsonderzoek

Borstkanker merk je op je doordat je borst verandert: hij voelt anders of ziet er anders uit. Door jezelf regelmatig te onderzoeken, herken je zo’n verandering eerder. Voorbeelden van zo’n verandering zijn:

  • Een knobbeltje of plek in je borst
  • Je tepel ziet er anders uit
  • De huid van je borst ziet er anders uit
  • Andere veranderingen, zoals een zwelling in je oksel.[9]

Ontdek je een verandering of vertrouw je het niet? Neem dan contact op met de huisarts. Meer informatie over hoe je zelfonderzoek doet, lees je op www.knowyourlemons.com.[3]

Meedoen aan het Bevolkingsonderzoek Borstkanker

80% van de vrouwen die borstkanker krijgen, is ouder dan 50 jaar. Daarom kun je in Nederland als je tussen de 50 en 75 jaar oud bent, meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Hier krijg je automatisch iedere 2 tot 3 jaar een uitnodiging voor.

Tijdens dit onderzoek worden er röntgenfoto’s van je borsten gemaakt. Dat heet een mammografie.[4][10]

Waardoor ontstaat borstkanker?

Wat de oorzaak van borstkanker is, is nog niet duidelijk. Wel is bekend dat je meer risico loopt dat je borstkanker krijgt als je:

  • wat ouder bent
  • bepaalde genen hebt
  • familieleden met borstkanker hebt
  • medicijnen gebruikt met oestrogeen en/of progesteron, bijvoorbeeld de anticonceptiepil of een hormoonkuur
  • overgewicht hebt
  • alcohol drinkt
  • rookt.[3]

Hoe borstkanker wordt vastgesteld: de diagnose

Is er een vermoeden dat je borstkanker hebt, dan verwijst de huisarts je door naar het ziekenhuis. Daar kunnen ze je op verschillende manieren onderzoeken: lichamelijk onderonderzoek, een mammografie (röntgenfoto) en echografie, MRI-scan en/of een biopsie. Bij een biopsie wordt een stukje weefsel uit de borst gehaald om te kunnen onderzoeken. Via één of meerdere van deze onderzoeken stelt een arts vast of je inderdaad borstkanker hebt.[11]

De verschillende stadia van borstkanker

Het stadium van de borstkanker zegt iets over hoever de ziekte gevorderd is. Met deze informatie kan de arts een inschatting maken van de vooruitzichten en een behandelplan voorstellen. Er zijn 5 stadia:

·       stadium 0Voorstadium van borstkanker. Dit wordt ook wel DCIS (Ductaal Carcinoma In Situ) genoemd. Hierbij zitten er kwaadaardige cellen in de melkgangen. Deze cellen zitten nog op één plek en groeien niet in omliggend weefsel.
·       stadium IDe tumor is kleiner dan 2 cm en er zijn geen uitzaaiingen in de lymfeklieren of organen.
·       stadium IIDe tumor is kleiner dan 2 cm en is uitgezaaid naar de lymfklieren in de oksel, of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Of
De tumor is 2-5 cm, en kan uitgezaaid zijn naar de lymfklieren van de oksel, of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Of
De tumor is groter dan 5 cm, zonder uitzaaiingen.
·       stadium IIIDe tumor kan elke grootte hebben,
• en is uitgezaaid naar meer dan 4 lymfeklieren in de oksel of achter het borstbeen,
• of er zijn uitzaaiingen boven het sleutelbeen,
• of er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren van de oksel en ook achter het borstbeen.
Of
De tumor is groter dan 5 cm, en is uitgezaaid naar de lymfklieren van de oksel, en/of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Of
De tumor is doorgegroeid naar de borstwand en/of de huid van de borst en kan uitgezaaid zijn naar de lymfeklieren. De plek van de lymfeklieren maakt in dit geval niet uit
·       stadium IVDe kanker is uitgezaaid naar andere organen in het lichaam, meestal
de botten, de longen, de lever of de hersenen. Deze uitzaaiingen worden metastasen genoemd. [12][13]

Behandelingen tegen borstkanker en hun bijwerkingen

Er zijn verschillende behandelingen tegen borstkanker. Welke behandeling geschikt is, hangt af van de vorm die je hebt en het stadium waarin de ziekte zich bevindt.

Alle behandelingen kunnen bijwerkingen geven. Sommige patiënten ervaren veel en heftige bijwerkingen, anderen hebben minder last. Hoeveel bijwerkingen je hebt, zegt niets over of de behandeling werkt. Weinig bijwerkingen wil dus niet zeggen dat de behandeling niet aanslaat. De bijwerkingen verschillen per behandeling.

Hieronder in het overzicht zie je de meest voorkomende behandelingen en de meest voorkomende bijwerkingen van die behandeling.

 Hoe werkt het?Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?
Bestraling (radiotherapie)Kankercellen zijn gevoeliger voor straling dan gezonde cellen. Door de tumor en het gebied eromheen te bestralen, worden kankercellen gedood.  De bijwerkingen van bestralingen hangen af van de plek die bestraald wordt.
Veel voorkomende bijwerkingen zijn:
– vermoeidheid,
– moeite met slikken
– roodheid van de bestraalde huid
Chemotherapie  Een behandeling met medicijnen die kankercellen doodt of de groei van de tumor afremt. De medicijnen worden meerdere keren achter elkaar gegeven, bijvoorbeeld via pillen of een infuus. Tussendoor zit telkens een pauze van bijvoorbeeld één of meerdere weken.  Chemotherapie kan vrij veel bijwerkingen geven, doordat het ook gezonde cellen aantast.
De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
– misselijkheid en braken
– haarverlies
– bloedarmoede
– diarree
– nierproblemen
– vermoeidheid
Doelgerichte therapie (targeted therapy)Een behandeling met medicijnen die zich vooral richt op de kankercellen zelf. Met als doel de kankercellen te doden of groei van de tumor tegen te gaan. Gekeken wordt of de kankercellen een bepaalde DNA-afwijking (mutaties) laten zien. Vervolgens wordt gekeken of voor die afwijking een specifieke therapie beschikbaar is. Het verschil met chemotherapie is, dat het risico dat gezonde cellen aangetast worden, kleiner is.  Omdat deze behandeling zich vooral op kankercellen richt, is het achterliggende idee dat de gezonde cellen minder snel beschadigen.
De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
– maag- en darmklachten
– hoge bloeddruk
– een koorts/griepachtig gevoel
– hogere kans op ontstekingen, zoals longontsteking of ontstekingen van het mondslijmvlies  
HormoontherapieEen behandeling met medicijnen die ervoor zorgt dat de aanmaak van hormonen (tijdelijk) stoppen of dat de werking van hormonen geremd wordt.  Bij hormoontherapie worden de bijwerkingen meestal veroorzaakt door verandering in hormonen.
Veel voorkomende bijwerkingen zijn:
– vervroegde overgang
– onvruchtbaarheid
– botontkalking
– seksuele problemen
– gewichtstoename
– somberheid en depressie  
Immuuntherapie (of immunotherapie)Een behandeling met medicijnen die ervoor zorgt dat je immuunsysteem de kankercellen herkent en kan aanvallen.Bij immuuntherapie worden de bijwerkingen meestal veroorzaakt doordat je afweersysteem heel erg gestimuleerd wordt.
Veel voorkomende bijwerkingen zijn:
– schildklierproblemen
-vermoeidheid
– darmklachten
– afname aantal rode bloedcellen
– jeuk
– pijn in spieren en botten
OperatieHiervoor wordt gekozen als (vrijwel) de hele tumor weggehaald kan worden. Een operatie kan ook preventief zijn, bijvoorbeeld als borstkanker in de familie voorkomt. De kans dat je borstkanker krijgt wordt daarmee kleiner.Zoals bij de meeste operaties kun je last krijgen van wondinfecties en littekenvorming. Afhankelijk van het type operatie kan je conditie minder goed zijn en kun je (blijvend) last hebben van pijn bij armbewegingen.  

De meeste patiënten krijgen een combinatie van twee of meer van deze behandelingen.[14][15]

Samen beslissen

Als je de diagnose kanker krijgt, sta je voor moeilijke beslissingen. Beslissingen die veel impact hebben en die je vaak snel moet nemen. Het is dan ook belangrijk dat je als patiënt een gelijkwaardig gesprek kunt voeren met je zorgverlener en kunt meebeslissen over jouw eigen situatie. ‘Samen Beslissen’ helpt daarbij. Het is een proces dat ervoor zorgt dat je samen met je zorgverlener en je naasten kunt bepalen welke zorg of behandeling het beste bij jou past. Meer informatie over ‘Samen Beslissen’ vind je op borstkanker.nl.[16]

De overlevingskansen bij borstkanker

De laatste jaren is de overlevingskans bij borstkanker verbeterd. De overlevingskans is afhankelijk van bijvoorbeeld je leeftijd, je conditie, welke vorm van borstkanker je hebt en het stadium van de ziekte. Wordt de borstkanker in een vroeg stadium ontdekt, dan is de kans op overleving groter. Bespreek je persoonlijke situatie met je behandelend arts.[17]

Meer informatie

Wil je meer informatie over borstkanker, kijk dan op kanker.nl, IKNL.nl, borstkanker.nl en kwf.nl*

Onze bijdrage

MSD draagt bij aan innovaties in de oncologie die het leven van patiënten met bepaalde soorten kanker kunnen helpen verlengen. We blijven streven naar meer manieren om kanker te behandelen en, hopelijk, te genezen. We gunnen mensen die getroffen zijn door deze ziekte meer tijd met hun dierbaren. MSD doet onderzoek naar borstkanker via een breed klinisch ontwikkelingsprogramma met als doel de zorg voor vroege stadia en uitgezaaide vormen van kanker te verbeteren.

* Deze sites zijn van – of een samenwerking tussen KWF Kankerbestrijding, de NFK en het IKNL. MSD is niet verantwoordelijk voor de inhoud ervan.

NL-NON-01894 | datum laatste update: maart 2023

Referenties: