We hebben het allemaal weleens meegemaakt. Met dierbare vrienden, familieleden of collega’s. Het ene moment was iemand gezond en even later werd zij of hij geconfronteerd met een levensbedreigende ziekte. Zoiets is altijd vreselijk, maar het is toch niet te bevatten als blijkt dat de ziekte misschien wel voorkomen had kunnen worden?
Een actueel voorbeeld is ziekte – en sterfte – veroorzaakt door het zeer besmettelijke humaan papillomavirus (HPV). HPV kan baarmoederhalskanker veroorzaken, maar ook genitale wratten, kanker bij de penis, anus, vulva of mond- en keelholte. Allemaal aandoeningen die onbeschrijflijk veel leed veroorzaken, terwijl zeker is dat veel van dat leed voorkomen had kunnen worden.
Sterker nog: HPV kan geëlimineerd worden. Net zoals dat eerder is gegaan met andere ziekmakende virussen. Neem polio. In 1988 nam de World Health Assembly een resolutie aan voor de wereldwijde uitroeiing van polio. Gevallen van wild poliovirus zijn sindsdien met meer dan 99% afgenomen[1].
Ook de gevolgen van vele andere infectieziekten hebben we in de loop der jaren succesvol weten in te dammen. De bekende dr. Maurice Hilleman[2] werkte jarenlang bij MSD en ontwikkelde tientallen vaccins tegen onder meer de mazelen, de bof, hepatitis A en B, waterpokken, meningitis en longontsteking. Tot op de dag van vandaag hebben deze vaccins wereldwijd miljoenen levens gered.
Terug naar HPV. Hoe mooi zou het zijn als de WHO over een aantal jaren meldt dat door HPV veroorzaakte baarmoederhalskanker zo zeldzaam is geworden dat we ook kunnen spreken van eliminatie in Nederland? Want daar zet men op in, bijvoorbeeld met het Cervical Cancer Elimination Initiative[3]. De strategie omvat een combinatie van vaccinatie, screening en behandeling.
Een land als Australië ligt goed op koers om deze eliminatie in 2028 te realiseren[4]. Maar ook dichterbij huis gaat het de goede kant op. Zoals in Slovenië. Daar mikt men op eliminatie in het jaar 2030, ook door middel van screenen, vaccineren en behandelen[5]. Die aanpak is trouwens onderdeel van een sterk Sloveens Nationaal Kankerplan, gericht op het voorkomen én genezen van kanker.
In Nederland zijn we helaas veel minder ver, zo bleek eerder deze maand in een Tweede Kamerdebat over medische preventie. Kamerleden legden staatssecretaris Van Ooijen van VWS het vuur na aan de schenen, onder meer over het feit dat we al meer dan een jaar wachten op een Nationale Kankeragenda, waarin preventie een plek zou moeten krijgen. Ook ging het over HPV, een virus dat dus kankers en aandoeningen veroorzaakt, terwijl die voorkomen kunnen worden. En waarom is de HPV-vaccinatiegraad in Nederland (55%, terwijl de WHO streeft naar 90%) zo laag, zo vroegen Kamerleden zich af.
Deze week volgt een zogenoemd ‘tweeminutendebat’, waarin deze onderwerpen mogelijk opnieuw op tafel komen, en waarbij Kamerleden ook moties kunnen indienen. Over HPV, maar ook over een nationaal kankerplan. Laten we als land leren van polio, leren van Hilleman, leren van landen als Slovenië en Australië – en ook ons inzetten om HPV te elimineren. Het kan. Ik ben benieuwd!
Judith Zuijderhoudt
Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland
[1] Website WHO – Poliomyelitis – geraadpleegd op 23 juni 2022
[2] Website NCBI – Maurice Hilleman: Creator of Vaccines That Changed the World – geraadpleegd op 23 juni 2022
[3] Website WHO – Cervical Cancer Elimination Initiative – geraadpleegd op 23 juni 2022
[4] Website Medical Republic – Australia on track to eliminate cervical cancer by 2028 – geraadpleegd op 23 juni 2022
[5] WHO – Cervical Cancer Profile Slovenia 2021 – geraadpleegd op 23 juni 2022
NL-NON-01951
5 juli 2022