Mijn moeder ontmoet haar pasgeboren kleinzoon

Eind vorig jaar was het in ons gezin groot feest. Zielsgelukkig genoten we van het beschuit met muisjes en nestelden we ons op onze roze wolk. Op naar een lang en gelukkig leven samen, welbesteed en in zo goed mogelijke gezondheid!

Mijn moeder deelde natuurlijk mee in de feestvreugde. En daarbij zal ze vast af en toe gedacht hebben aan háár moeder. Toen mijn moeder nog een kind was overleed mijn oma op 42-jarige leeftijd aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. Ik schrijf hier vaker over, omdat het zo diep heeft ingegrepen in de levens van zoveel van mijn familieleden.

Baarmoederhalskanker wordt bijna altijd veroorzaakt door het zeer besmettelijke humaan papillomavirus (HPV). Zo’n 80 à 90 procent van de mensen raakt ooit in hun leven besmet, en meestal ruimt het lichaam het virus ook weer op. Soms lukt dit echter niet. Het RIVM zegt dat in Nederland ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen per jaar verschillende soorten kanker krijgen door HPV, en dat jaarlijks zo’n 650 mensen overlijden aan de gevolgen daarvan. Meer dan 200 van hen overlijden aan de gevolgen van baarmoederhalskanker[1]. Dat zijn ruim 200 zusjes, moeders en oma’s en het zijn er 200 teveel…

Wereldimmunisatieweek

Via bevolkingsonderzoek kunnen we baarmoederhalskanker vaak tijdig opsporen. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen, bijvoorbeeld door condoomgebruik. Zo verklein je de kans op besmetting maar dit beschermt je niet volledig. Het goede nieuws is dat we tegenwoordig ook vaccins hebben die kunnen beschermen tegen ziekte veroorzaakt door HPV. Ik schreeuw die boodschap het liefst 365 dagen per jaar hard van de daken, en deze week doe ik dat op m’n allerhardst.

Deze week, van 24 t/m 30 april, is het namelijk Wereldimmunisatieweek, dit jaar met het thema ‘Long Life for All’. Ieder jaar vestigt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met deze speciale week aandacht op de collectieve actie die nodig is om met vaccins mensen van alle leeftijden tegen ziekte te beschermen.

Vaccins beschermen ook mijn familieleden, van baby tot oma, tegen infectieziekten waaraan vroeger miljoenen mensen overleden. In de eerste 80 jaar van de vorige eeuw stierven bijvoorbeeld ruim 300 miljoen mensen aan pokken, maar dankzij een grote vaccinatiecampagne kon de wereld in 1980 door de WHO pokkenvrij worden verklaard[2]. Of denk aan de huidige coronapandemie: dankzij vaccins tegen COVID-19 zijn we weer vrij om te gaan waar we willen. En vaccins kunnen ons ook beschermen tegen een aantal vormen van kanker.

Hoe mooi zou het zijn als de WHO over een aantal jaren meldt dat HPV-gerelateerde vormen van kanker zo zeldzaam zijn geworden dat je kunt spreken van eliminatie? Want daar zet men op in, bijvoorbeeld met het Cervical Cancer Elimination Initiative[3]. De strategie omvat een combinatie van vaccinatie, screening en behandeling.

Ook een land als Australië heeft de ambitie om baarmoederhalskanker te elimineren en ligt goed op koers om dit tegen 2028 te realiseren[4], door een soortgelijke combinatie van maatregelen.

Nu Nederland nog. In een blog kort voor mijn zwangerschapsverlof schreef ik al dat het in ons land nog wel een tandje ambitieuzer mag…

Want HPV kan naast baarmoederhalskanker ook genitale wratten, kanker bij de penis, anus, schaamlippen, vagina, en mond- en keelholte veroorzaken. Daar zitten heel wat aandoeningen bij die ook jongens/mannen kunnen treffen. Het is dan ook te prijzen dat in Nederland jongens sinds dit jaar kunnen deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma.

Nu is het zaak om door te pakken en eliminatie van HPV-gerelateerde aandoeningen een prominente plek te geven in de Nationale Kankeragenda, zoals bepleit door KWF, IKNL en NFK[5]. Preventie moet wat mij betreft in dat actieplan, net zoals in het Europe’s Beating Cancer Plan[6], een prominente plaats innemen. Met onder meer aandacht voor leefstijlmaatregelen, maar zeker ook met veel aandacht voor vaccinatie.

Tijdens Wereldimmunisatieweek zegt de WHO: ‘A Long Life for All is not a promise, it is an ambition’. Het is iets waar we schouder aan schouder voor moeten gaan, zeker ook als het gaat over HPV. Lang zullen alle mensen leven, ook zij die nu HPV hebben!

Judith Zuijderhoudt, Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland

---

• [1] Website RIVM – HPV – Humaan Papillomavirus | RIVM – geraadpleegd op 20 april 2022
• [2] Website Mens en Gezondheid – Pokken: de enige uitgeroeide infectieziekte | Mens en Gezondheid: Aandoeningen (infonu.nl) – geraadpleegd op 20 april 2022
• [3] Website WHO – Cervical Cancer Elimination Initiative (who.int) – geraadpleegd op 20 april 2022
• [4] Website Medical Republic – Australia on track to eliminate cervical cancer by 2028 • The Medical Republic – geraadpleegd op 20 april 2022
• [5] Website KWF –Kankerorganisaties roepen op tot Nederlandse kankeragenda | KWF Kankerbestrijding – geraadpleegd op 20 april 2022
• [6] Website Europese Commissie – Europe’s Beating Cancer Plan (europa.eu) – geraadpleegd op 20 april 2022