HPV

Kankers veroorzaakt door HPV, samen kunnen we ze elimineren

April 26, 2023

Vlak voor de World Immunization Week (24-30 april), de week waarin de WHO het belang benadrukt van gezamenlijke actie om mensen met vaccins te beschermen tegen vermijdbare ziektes, kwam de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) met een noodkreet. Volgens de RVS, een belangrijk adviesorgaan voor de overheid, ‘is het fundament onder de publieke gezondheidszorg in Nederland zwak, wankel en kwetsbaar. Er wordt schokkend weinig geld uitgegeven, het is vrijblijvend en versnipperd geregeld en te veel gericht op de korte termijn’¹.

In dezelfde week berichtte Unicef dat het vertrouwen in vaccins in Nederland met 20% is gedaald, volgens Unicef vanwege desinformatie, afnemend vertrouwen in expertise en politieke polarisatie².

Het zijn twee berichten die ons allemaal wakker zouden moeten schudden. Waarom? Omdat ze gaan over jouw gezondheid en die van je kinderen, ouders, vrienden. Qua gemiddelde levensverwachting is Nederland afgezakt van een koppositie in de EU naar de middelmoot, schrijft de RVS. Zou dat kunnen samenhangen met het feit dat Nederland in 2018, na Malta in 2017, in de hele EU procentueel het minste geld uitgaf aan vaccinaties? We besteedden er dat jaar slechts 0,09% van ons zorgbudget aan³…

Torenhoge druk

Beide berichten verschenen in dezelfde week waarin ook bekend werd dat een Nederlands meisje is overleden aan de gevolgen van mazelen. Iedereen kent het vaccin tegen mazelen wel. Maar nog altijd veel minder bekend bij het grote publiek is de winst die te behalen is met het voorkomen van HPV-gerelateerde ziekte – HPV staat voor ‘humaan papillomavirus’⁴.

Het kan gaan om verschillende soorten kanker, zoals baarmoederhalskanker, vulvakanker en anuskanker. Of om voorstadia van kanker die enorm belastend kunnen zijn voor patiënten. Of om genitale wratten. Allemaal aandoeningen waartegen ik iedereen zou willen beschermen. En allemaal aandoeningen die de torenhoge druk op ons zorgstelsel alleen maar verder opvoeren. Oók financieel. Ik noem de behandelkosten van genitale wratten als voorbeeld: ongeveer 9 miljoen euro per jaar⁵.

Door het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker werden in 2021 ruim 6.000 vrouwen opgespoord met (een voorstadium van) baarmoederhalskanker⁶. Jaarlijks krijgen in Nederland nu zo’n 1.100 vrouwen en 400 mannen kanker door HPV⁷. Hoe mooi zou het zijn als we ook in Nederland in 2030 de HPV-vaccinatiegraad die momenteel op ongeveer 65% voor meisjes ligt⁷ kunnen verhogen naar de 90% die volgens de Taskforce Nederland HPV-vrij nodig is om baarmoederhalskanker in 2035 tot een zeldzame ziekte te maken⁸?

Hartverscheurend

Mijn jongste dochter krijgt binnenkort haar HPV-vaccin, mijn oudste kreeg het vaccin al eerder. Miljoenen kinderen en jongvolwassenen kunnen er in ons land inmiddels van profiteren, maar nog lang niet iedereen weet dat. Zou het helpen als iedereen wist dat drie van mijn vriendinnen baarmoederhalskanker hebben moeten doormaken? Twee van hen konden daarna geen kinderen meer krijgen. “Ik kan nooit achterom kijken”, zei één van hen laatst tegen me. Hartverscheurend vind ik dat. Hadden we dat HPV-vaccin vroeger, toen wij jong waren, ook al maar gehad…

Elimineren

Kanker voorkomen met een vaccin. Vormen van kanker zelfs helemaal elimineren met behulp van vaccinatieprogramma’s. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar het kan tegenwoordig echt. Met dank aan de focus op innovatie binnen de wetenschap, zodat er een steeds betere bescherming mogelijk is tegen HPV.

Maar ook met dank aan de bedrijven, waaronder ‘mijn’ MSD, die ervoor zorgen dat deze vaccins beschikbaar zijn voor iedereen die daarvoor in aanmerking komt. Zodat uiteindelijk zoveel mogelijk kinderen en zoveel mogelijk jongvolwassenen, zo goed mogelijk beschermd zijn tegen door HPV veroorzaakte ziekte.

Preventie door samenwerken

We moeten het samen doen, daar pleiten ook de WHO en de RVS voor. Meer investeren in ziektepreventie, dus óók in vaccins. Zorgen voor meer bewustwording onder de bevolking. In gezamenlijkheid het tegenovergestelde doen van ’vrijblijvend, versnipperd en richten op de korte termijn’.

Laten we de kans om HPV-gerelateerde aandoeningen te elimineren samen aanpakken. Nu. Zodat onze kinderen nooit hoeven door te maken wat mijn drie vriendinnen is overkomen. Bij MSD zijn we er klaar voor. Hoe dat precies zit? Daarover vertel ik je heel graag meer bij een (lekkere!) kop koffie.

Hanne Gerritsen

Director Business Unit Vaccines, MSD Nederland

Bronnen

NRC (geraadpleegd op 21 april 2023)
UNICEF (geraadpleegd op 26 april 2023)
Faivre et al. 2021. Immunisation funding across 28 European countries (geraadpleegd op 21 april 2023)
RIVM (geraadpleegd op 21 april 2023)
Huisarts & Wetenschap (geraadpleegd op 21 april 2023)
IKNL – Monitor bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker (geraadpleegd op 21 april 2023)
KWF (geraadpleegd op 21 april 2023)
RIVM (geraadpleegd op 26 april 2023)
Persbericht Taksforce Nederland HPV-vrij, 17 november 2020 (geraadpleegd op 26 april 2023)

NL-NON-02301

HPV

HPV kan ongekend veel ellende aanrichten

March 4, 2023

Vandaag, 4 maart, is het HPV Awareness Day. De dag waarop we aandacht besteden aan het humaan papillomavirus (HPV) en alle mensen die er ziek van zijn of werden. Kim Pot (33) uit Nieuwegein kreeg de diagnose baarmoederhalskanker en deelt haar verhaal. “Ik wil vrouwen bewust maken van de mogelijke gevaren van HPV en het belang van het hebben van de juiste kennis benadrukken.”

HPV is de afkorting van humaan papillomavirus, een virus dat verschillende vormen van kanker kan veroorzaken. Jaarlijks gebeurt dit bij zo’n 1.100 vrouwen en 400 mannen¹. Kanker aan de mond- en keelholte, vagina, schaamlippen, anus en penis kan hierdoor ontstaan, maar baarmoederhalskanker komt het meest voor.

Baarmoederhalskanker

“Jaarlijks krijgen negenhondervijftig vrouwen te maken met baarmoederhalskanker²”, vertelt Kim. ”Tweehonderd van hen wordt de ziekte fataal²”. Met haar verhaal en website closemetjedoos.nl wil Kim daarom meer bekendheid geven aan HPV. “Baarmoederhalskanker geeft in het begin namelijk vaak geen klachten. Zonder bevolkingsonderzoek wordt het voorstadium van baarmoederhalskanker meestal laat ontdekt. En dat maakt de behandeling moeilijker en zwaarder.”

Vrouwen tussen de 30 en 60 jaar krijgen iedere vijf jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. “Tegen hen wil ik zeggen: Ga erheen. Laat de kans om te ontkomen aan baarmoederhalskanker niet aan je voorbij gaan. Win informatie in en zorg dat je meedoet aan het bevolkingsonderzoek. Daarnaast kun je je ook preventief laten vaccineren tegen HPV.”

Slecht nieuws

Uit ervaring weet Kim wat HPV voor ellende kan aanrichten. In het najaar van 2020 vindt ze een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek op de deurmat. Zonder er bewust over na te denken, maakt Kim een afspraak voor het uitstrijkje. Niet lang daarna belt de huisarts haar vier keer, maar ze mist de oproepen. “Ik belde terug en de huisarts zei dat er sprake was van ernstig afwijkende cellen veroorzaakt door HPV. Diezelfde middag zat ik voor aanvullend onderzoek in het ziekenhuis bij de gynaecoloog. Er kon nog niet worden bevestigd dat het kanker was, maar de arts vermoedde toen al dat het foute boel was.”

Opereren
Voor scans, lichameljk onderzoek en het afnemen van een biopt, werd Kim doorverwezen naar een academisch ziekenhuis. De uitslag van de patholoog bevestigde de diagnose baarmoederhalskanker. “De behandelend arts legde uit dat er tijdens een operatie een deel van de baarmoederhals verwijderd zou worden. Dat was veel informatie ineens. Mijn emoties drukte ik weg om me volledig te kunnen richten op de behandeling. De rest volgde later wel.”

Heftig besluit
De operatie verloopt voorspoedig. Maar uit het weefselonderzoek blijkt dat de kanker dieper zat dan gedacht; de snijranden waren niet schoon. De behandelend arts vertelt Kim dat ze een tweede keer onder het mes moet, omdat er een kans op uitzaaiingen is. “Tijdens de operatie is de rest van de baarmoederhals, samen met de eileiders, baarmoeder en lymfeklieren verwijderd. Na de ingreep was het wachten op de onderzoeksuitslag opnieuw spannend. Uiteindelijk kwam het verlossende antwoord: ik was schoon en vrij van kanker.”

Na kanker
Voor Kim betekent dit het einde van vier maanden die bol stonden van onderzoeken, uitslagen, behandelingen en controles. “In september bleek ik ziek en in december werd ik genezen verklaard. Toen kwam de klap. Ik voelde me leeg, onzeker over mijn lijf en toekomst en was angstig. Ik wist niet goed hoe ik verder moest met mijn leven. Voordat ik kanker kreeg, had ik geen kinderwens. En na kanker wilde ik nog steeds geen moeder worden. Maar toch is er soms een vlaag van boosheid over de oneerlijkheid van het leven, omdat het voor mij niet meer op een natuurlijke manier mogelijk is.”

Nieuw geluk
Door oncologische revalidatie onder begeleiding van verschillende paramedici vindt Kim de weg langzaam weer terug omhoog. “Ik heb nog steeds gesprekken met de psycholoog, puur om mijn leven op de rit te houden. Kanker is nog aanwezig in mijn leven, zonder dat ik ziek ben. In de eerste twee jaar na genezing heb je om de drie maanden controles en dan nog eens gedurende drie jaar elk halfjaar. Daardoor ben ik niet helemaal onbezorgd, maar toch kan ik gelukkig weer genieten van het leven. Bewustwording creëren over HPV bij vrouwen, vind ik ontzettend belangrijk. Als ik met mijn verhaal ook maar één iemand kan bewegen tot het laten maken van een uitstrijkje of het halen van de vaccinatie, dan ben ik blij.”

RIVM – feiten en cijfers (geraadpleegd op 27 februari 2023)
KWF (geraadpleegd op 27 februari 2023)

HPV

Elimineren kun je leren

July 5, 2022

We hebben het allemaal weleens meegemaakt. Met dierbare vrienden, familieleden of collega’s. Het ene moment was iemand gezond en even later werd zij of hij geconfronteerd met een levensbedreigende ziekte. Zoiets is altijd vreselijk, maar het is toch niet te bevatten als blijkt dat de ziekte misschien wel voorkomen had kunnen worden?

Een actueel voorbeeld is ziekte – en sterfte – veroorzaakt door het zeer besmettelijke humaan papillomavirus (HPV). HPV kan baarmoederhalskanker veroorzaken, maar ook genitale wratten, kanker bij de penis, anus, vulva of mond- en keelholte. Allemaal aandoeningen die onbeschrijflijk veel leed veroorzaken, terwijl zeker is dat veel van dat leed voorkomen had kunnen worden.

Sterker nog: HPV kan geëlimineerd worden. Net zoals dat eerder is gegaan met andere ziekmakende virussen. Neem polio. In 1988 nam de World Health Assembly een resolutie aan voor de wereldwijde uitroeiing van polio. Gevallen van wild poliovirus zijn sindsdien met meer dan 99% afgenomen^[1].

Ook de gevolgen van vele andere infectieziekten hebben we in de loop der jaren succesvol weten in te dammen. De bekende dr. Maurice Hilleman^[2] werkte jarenlang bij MSD en ontwikkelde tientallen vaccins tegen onder meer de mazelen, de bof, hepatitis A en B, waterpokken, meningitis en longontsteking. Tot op de dag van vandaag hebben deze vaccins wereldwijd miljoenen levens gered.

Terug naar HPV. Hoe mooi zou het zijn als de WHO over een aantal jaren meldt dat door HPV veroorzaakte baarmoederhalskanker zo zeldzaam is geworden dat we ook kunnen spreken van eliminatie in Nederland? Want daar zet men op in, bijvoorbeeld met het Cervical Cancer Elimination Initiative^[3]. De strategie omvat een combinatie van vaccinatie, screening en behandeling.

Een land als Australië ligt goed op koers om deze eliminatie in 2028 te realiseren^[4]. Maar ook dichterbij huis gaat het de goede kant op. Zoals in Slovenië. Daar mikt men op eliminatie in het jaar 2030, ook door middel van screenen, vaccineren en behandelen^[5]. Die aanpak is trouwens onderdeel van een sterk Sloveens Nationaal Kankerplan, gericht op het voorkomen én genezen van kanker.

In Nederland zijn we helaas veel minder ver, zo bleek eerder deze maand in een Tweede Kamerdebat over medische preventie. Kamerleden legden staatssecretaris Van Ooijen van VWS het vuur na aan de schenen, onder meer over het feit dat we al meer dan een jaar wachten op een Nationale Kankeragenda, waarin preventie een plek zou moeten krijgen. Ook ging het over HPV, een virus dat dus kankers en aandoeningen veroorzaakt, terwijl die voorkomen kunnen worden. En waarom is de HPV-vaccinatiegraad in Nederland (55%, terwijl de WHO streeft naar 90%) zo laag, zo vroegen Kamerleden zich af.

Deze week volgt een zogenoemd ‘tweeminutendebat’, waarin deze onderwerpen mogelijk opnieuw op tafel komen, en waarbij Kamerleden ook moties kunnen indienen. Over HPV, maar ook over een nationaal kankerplan. Laten we als land leren van polio, leren van Hilleman, leren van landen als Slovenië en Australië – en ook ons inzetten om HPV te elimineren. Het kan. Ik ben benieuwd!

Judith Zuijderhoudt
Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland

^[1^]Website WHO – Poliomyelitis – geraadpleegd op 23 juni 2022
^[2]Website NCBI – Maurice Hilleman: Creator of Vaccines That Changed the World – geraadpleegd op 23 juni 2022
^[3] Website WHO – Cervical Cancer Elimination Initiative – geraadpleegd op 23 juni 2022
^[4] Website Medical Republic – Australia on track to eliminate cervical cancer by 2028 – geraadpleegd op 23 juni 2022
^[5]WHO – Cervical Cancer Profile Slovenia 2021 – geraadpleegd op 23 juni 2022

NL-NON-01951
5 juli 2022

HPV

Een lang leven voor iedereen is een ambitie, geen gegeven

April 25, 2022

Mijn moeder ontmoet haar pasgeboren kleinzoon

Eind vorig jaar was het in ons gezin groot feest. Zielsgelukkig genoten we van het beschuit met muisjes en nestelden we ons op onze roze wolk. Op naar een lang en gelukkig leven samen, welbesteed en in zo goed mogelijke gezondheid!

Mijn moeder deelde natuurlijk mee in de feestvreugde. En daarbij zal ze vast af en toe gedacht hebben aan háár moeder. Toen mijn moeder nog een kind was overleed mijn oma op 42-jarige leeftijd aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. Ik schrijf hier vaker over, omdat het zo diep heeft ingegrepen in de levens van zoveel van mijn familieleden.

Baarmoederhalskanker wordt bijna altijd veroorzaakt door het zeer besmettelijke humaan papillomavirus (HPV). Zo’n 80 à 90 procent van de mensen raakt ooit in hun leven besmet, en meestal ruimt het lichaam het virus ook weer op. Soms lukt dit echter niet. Het RIVM zegt dat in Nederland ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen per jaar verschillende soorten kanker krijgen door HPV, en dat jaarlijks zo’n 650 mensen overlijden aan de gevolgen daarvan. Meer dan 200 van hen overlijden aan de gevolgen van baarmoederhalskanker[1]. Dat zijn ruim 200 zusjes, moeders en oma’s en het zijn er 200 teveel…

Wereldimmunisatieweek

Via bevolkingsonderzoek kunnen we baarmoederhalskanker vaak tijdig opsporen. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen, bijvoorbeeld door condoomgebruik. Zo verklein je de kans op besmetting maar dit beschermt je niet volledig. Het goede nieuws is dat we tegenwoordig ook vaccins hebben die kunnen beschermen tegen ziekte veroorzaakt door HPV. Ik schreeuw die boodschap het liefst 365 dagen per jaar hard van de daken, en deze week doe ik dat op m’n allerhardst.

Deze week, van 24 t/m 30 april, is het namelijk Wereldimmunisatieweek, dit jaar met het thema ‘Long Life for All’. Ieder jaar vestigt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met deze speciale week aandacht op de collectieve actie die nodig is om met vaccins mensen van alle leeftijden tegen ziekte te beschermen.

Vaccins beschermen ook mijn familieleden, van baby tot oma, tegen infectieziekten waaraan vroeger miljoenen mensen overleden. In de eerste 80 jaar van de vorige eeuw stierven bijvoorbeeld ruim 300 miljoen mensen aan pokken, maar dankzij een grote vaccinatiecampagne kon de wereld in 1980 door de WHO pokkenvrij worden verklaard[2]. Of denk aan de huidige coronapandemie: dankzij vaccins tegen COVID-19 zijn we weer vrij om te gaan waar we willen. En vaccins kunnen ons ook beschermen tegen een aantal vormen van kanker.

Hoe mooi zou het zijn als de WHO over een aantal jaren meldt dat HPV-gerelateerde vormen van kanker zo zeldzaam zijn geworden dat je kunt spreken van eliminatie? Want daar zet men op in, bijvoorbeeld met het Cervical Cancer Elimination Initiative[3]. De strategie omvat een combinatie van vaccinatie, screening en behandeling.

Ook een land als Australië heeft de ambitie om baarmoederhalskanker te elimineren en ligt goed op koers om dit tegen 2028 te realiseren[4], door een soortgelijke combinatie van maatregelen.

Nu Nederland nog. In een blog kort voor mijn zwangerschapsverlof schreef ik al dat het in ons land nog wel een tandje ambitieuzer mag…

Want HPV kan naast baarmoederhalskanker ook genitale wratten, kanker bij de penis, anus, schaamlippen, vagina, en mond- en keelholte veroorzaken. Daar zitten heel wat aandoeningen bij die ook jongens/mannen kunnen treffen. Het is dan ook te prijzen dat in Nederland jongens sinds dit jaar kunnen deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma.

Nu is het zaak om door te pakken en eliminatie van HPV-gerelateerde aandoeningen een prominente plek te geven in de Nationale Kankeragenda, zoals bepleit door KWF, IKNL en NFK[5]. Preventie moet wat mij betreft in dat actieplan, net zoals in het Europe’s Beating Cancer Plan[6], een prominente plaats innemen. Met onder meer aandacht voor leefstijlmaatregelen, maar zeker ook met veel aandacht voor vaccinatie.

Tijdens Wereldimmunisatieweek zegt de WHO: ‘A Long Life for All is not a promise, it is an ambition’. Het is iets waar we schouder aan schouder voor moeten gaan, zeker ook als het gaat over HPV. Lang zullen alle mensen leven, ook zij die nu HPV hebben!

Judith Zuijderhoudt, Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland

[1] Website RIVM – HPV – Humaan Papillomavirus | RIVM – geraadpleegd op 20 april 2022
[2] Website Mens en Gezondheid – Pokken: de enige uitgeroeide infectieziekte | Mens en Gezondheid: Aandoeningen (infonu.nl) – geraadpleegd op 20 april 2022
[3] Website WHO – Cervical Cancer Elimination Initiative (who.int) – geraadpleegd op 20 april 2022
[4] Website Medical Republic – Australia on track to eliminate cervical cancer by 2028 • The Medical Republic – geraadpleegd op 20 april 2022
[5] Website KWF –Kankerorganisaties roepen op tot Nederlandse kankeragenda | KWF Kankerbestrijding – geraadpleegd op 20 april 2022
[6] Website Europese Commissie – Europe’s Beating Cancer Plan (europa.eu) – geraadpleegd op 20 april 2022

HPV

Het is HPV Awareness Day

March 4, 2022

Als er een vaccin tegen kanker zou zijn, zou jij dat dan willen hebben? En als je door vroegtijdige opsporing kanker zou kunnen voorkomen, zou jij je dan laten screenen? Als het antwoord op die vragen ‘ja’ is, dan heb ik goed nieuws: het kan al! Er zijn vaccins die bepaalde soorten kanker helpen voorkomen en er wordt al gescreend op baarmoederhalskanker. Staan mensen hiervoor in de rij? Helaas niet….

Misschien zit het in de naam. Humaan Papillomavirus – HPV – is een nogal ingewikkelde naam voor een heel gewoon virus dat soms ernstige gevolgen kan hebben. HPV is seksueel overdraagbaar en erg besmettelijk – een condoom beschermt niet volledig en het virus kan al via een handdoek worden overgedragen. Zo’n 80-90% van alle mensen raakt ooit in hun leven besmet. Gelukkig gaat zo’n besmetting meestal ongemerkt voorbij, maar soms leidt het virus tot kanker. Het gaat dan om bijvoorbeeld baarmoederhalskanker, vaginakanker, vulvakanker, hoofd/halskanker, peniskanker en anuskanker¹. Ook kan het virus genitale wratten¹ veroorzaken: niet levensbedreigend maar wel heel naar.

Er bestaan vaccins om HPV-ziekten te voorkomen, en je zou verwachten dat ouders, jongeren en jong-volwassenen daarvoor in de rij staan. Of dat bijna alle vrouwen zich laten screenen op baarmoederhalskanker als ze hiervoor een oproep krijgen vanaf hun 30^ste jaar.

Helaas is dit niet de realiteit. Gelukkig stijgt het aantal meisjes dat zich laat vaccineren (63% in 2021), maar nog steeds haalt zo’n 40% dus géén prik². Aan de oproep om een uitstrijkje te laten maken vanwege baarmoederhalskanker gaf in 2020 de helft van de vrouwen gehoor². Dit is een heel laag percentage als je bedenkt dat in 2020 bij meer dan 3400 van de gescreende vrouwen een voorstadium van baarmoederhalskanker werd vastgesteld, en dat jaarlijks zo’n 200 vrouwen aan baarmoederhalskanker overlijden³!

Wat is toch de oorzaak van die terughoudendheid? Waarom zou je kanker niet willen voorkomen met een vaccin? En waarom laat je je niet screenen op (voorstadia van) baarmoederhalskanker? MSD heeft dit laten onderzoeken en het antwoord is even simpel als zorgelijk. Uit het onderzoek blijkt dat ca. tweederde van de Nederlanders tussen 18-60 jaar niet weet wat HPV is, en dat ongeveer de helft niet weet dat er vaccins bestaan tegen dit virus. Wat verder opviel was dat veel mensen niet weten dat HPV meerdere vormen van kanker kan veroorzaken bij mannen en vrouwen en ook niet hoe gemakkelijk je besmet kunt raken⁴.

Dit helpt niet mee om de ambities uit het Europe’s Beating Cancer Plan⁵ te bereiken. Om HPV te elimineren zijn namelijk een vaccinatiegraad van minimaal 90% onder meisjes en een duidelijke toename van de vaccinatiegraad onder jongens noodzakelijk, naast effectieve screening en behandeling. In Nederland worden gelukkig sinds februari dit jaar ook jongens uitgenodigd voor een HPV-vaccinatie – een belangrijke stap op weg naar eliminatie!

In verschillende Europese landen wordt in vervolg op het Europe’s Beating Cancer Plan inmiddels gepraat over een nationaal kankerplan, ook in Nederland. Hoe mooi zou het zijn als we daarin vol inzetten op preventie en screening van HPV, zodat mensen niet meer ziek worden omdat het virus simpelweg bijna niet meer vóórkomt. Om dat te bereiken is het nu vooral van belang dat mensen zich bewust zijn van HPV, de aandoeningen die het kan veroorzaken, hoe je het virus krijgt en vooral ook wat je eraan kunt doen.

Als aanvulling op de bestaande informatie over HPV heeft MSD met steun van ondermeer patientenverenigingen de website ‘Samen tegen HPV’ ingericht⁶, met informatie voor vrouwen én mannen. Gezien het aantal bezoekers en de partijen die de website steunen, lijkt deze website een waardevolle bron van informatie te worden over HPV. Ik ben oprecht blij met de samenwerking en kruisbestuiving die ik op dit belangrijke onderwerp zie ontstaan – want als het mogelijk is om HPV-gerelateerde kanker te helpen voorkomen en misschien zelfs te elimineren, dan is samenwerking het sleutelwoord!

Caroline Doornebos
Medisch Directeur MSD Nederland

Referenties

RIVM: HPV – Feiten en cijfers (geraadpleegd op 14 februari 2022)
RIVM: Vaccinatiegraad tweede jaar op rij toegenomen, HPV met 10% (geraadpleegd op 14 februari 2022)
RIVM:Deelname aan bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker was 50% in 2020 (geraadpleegd op 14 februari 2022)
Conclusies IPSOS-onderzoek in opdracht van MSD (geraadpleegd op 14 februari 2022)
Europe’s Beating Cancer Plan (geraadpleegd op 14 februari 2022)
Samen tegen HPV (geraadpleegd op 14 februari 2022)

HPV

Nederland, mag het een tandje ambitieuzer als het gaat om HPV?

September 23, 2021

Nog even geduld, hopelijk zal een nieuw regeerakkoord spoedig het levenslicht zien. Hierin worden als het goed is straks zaken opgenomen over de overheidsfinanciën, medisch-ethische kwesties en over hoe we in de toekomst beter voorbereid kunnen zijn op een volgende pandemie. Hierbij wil ik graag een lans breken om ook de Nederlandse gezondheidsambities onder de loep te nemen, bijvoorbeeld als het gaat om de aanpak van kanker als geheel, maar ook als het gaat om HPV.

In Nederland sterven er elk jaar, nog steeds, 150 mannen, en 450 vrouwen¹ aan de gevolgen van HPV (dus niet alleen vrouwen). Dat betreft niet alleen baarmoederhalskanker, maar ook allerlei andere soorten kanker zoals anus- en vaginakanker. De overledenen zijn vaders, moeders, dochters, zonen, ooms, tantes en allerlei geliefden die we onnodig verliezen. Elke dode is er wat mij betreft een teveel. Elk jaar zijn er daarnaast 5500 vrouwen¹ in ons land die een behandeling moeten ondergaan voor een voorstadium van baarmoederhalskanker. Ook krijgen zo’n 44.700 Nederlanders² per jaar te maken met genitale wratten als gevolg van HPV. Dit lijkt misschien een onschuldige aandoening, maar er komen behalve persoonlijk lijden ook kosten bij kijken die gemaakt worden als patiënten naar de (huis)arts gaan of zich moeten laten behandelen.

Een paar maanden geleden schreef ik in mijn blog³ hoe mijn oma overleed aan baarmoederhalskanker toen mijn moeder nog maar 15 was. En ik sprak de wens uit dat er niemand meer zou komen te overlijden aan kanker als gevolg van HPV. Maar helaas gebeurt dit, bijna 50 jaar later, nog steeds.

En we mogen best ambitieus zijn: we kunnen HPV namelijk elimineren. Dit is ook het doel in Europe’s Beating Cancer Plan⁴, waar Nederland zich ook aan heeft gecommitteerd. Nu nog omzetten in stevigere concrete ambities en acties.

Laten we een voorbeeld nemen aan Australië. Dit is het eerste land dat op weg is naar eliminatie van HPV. Volgens de Australische overheid is het mogelijk om HPV in 2028 te elimineren, waardoor HPV niet langer een probleem is voor de volksgezondheid⁵.

Hun geheim? Een hoge vaccinatiegraad voor zowel jongens als meisjes om HPV te voorkomen (die is in Nederland nog steeds erg laag met slechts 63% bij alleen meisjes⁶), een uitgebreid screeningsprogramma met een hoge screeningsgraad (in Nederland is die helaas veel lager omdat veel vrouwen gewoonweg geen uitstrijkje halen), goede behandelingen, een doelmatig beleid en de uitgesproken ambitie om HPV te elimineren. En wist je trouwens dat als HPV geëlimineerd is, er in theorie op termijn geen uitstrijkjes meer nodig zouden zijn? Nog een voordeel van het uitbannen van HPV. Door hiervan te leren kunnen wij ook concrete acties formuleren om HPV echt aan te pakken. Ik kan ze zo uittellen.

Wat Australië kan, kunnen wij ook. De komst van de Nationale Kankeragenda en de vorming van de nieuwe coalitie en een nieuwe regering is hét moment om eerdere keuzes op dit gebied grondig te heroverwegen en te kiezen voor een stevige aanpak als het gaat om HPV-gerelateerde kankers en -aandoeningen.

Dus Nederland, zullen wij, na Australië, het tweede land ter wereld worden waar we HPV uitbannen? Laten we ons inzetten om dit echt voor elkaar te boksen. Laten we als Nederland onszelf een deadline geven – en laten we de ambitie uitspreken: in 2035 is ook bij ons HPV uitgebannen. Zodat we samen meer doen om al het bovengenoemde lijden tegen te gaan.

Website RIVM – hpv humaan papillomavirus (geraadpleegd op 13 augustus 2021)
De ziektelast van genitale wratten – Polet et al. – Huisarts & Wetenschap – Juli 2021
Website MSD – op naar een wereld zonder kanker door hpv (geraadpleegd op 13 augustus 2021)
Europe’s Beating Cancer Plan – hpv (geraadpleegd op 13 augustus 2021)
Website Australische overheid – department of health (geraadpleegd op 13 augustus 2021)
Website RIVM – Vaccinatiegraad en jaarverslag Rijksvaccinatieprogramma Nederland 2020 (geraadpleegd op 13 augustus 2021)

Laatste aanpassingsdatum: 15 september 2021

Dus Nederland, zullen wij, na Australië, het tweede land ter wereld worden waar we HPV uitbannen?

Judith Zuijderhoudt

Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland

HPV

4 maart is het HPV Awareness Day. Dit betekent dat er wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor het humaan papillomavirus (HPV) en de mensen die er ziek van worden. Maar wat is HPV precies? Hoe loop je het virus op en is besmetting te voorkomen? Vind jouw antwoorden over HPV-gerelateerde vragen in dit artikel met veelgestelde vragen.

Wat is HPV?

HPV staat voor humaan papillomavirus, een veelvoorkomend en besmettelijk virus. Er bestaan meer dan 180 verschillende soorten HPV die verschillende ziekten kunnen veroorzaken.

Mannen en vrouwen kunnen het virus bij zich dragen en overdragen via huid-op-huid-contact. De meeste mensen – zowel mannen als vrouwen – zullen ooit blootgesteld worden aan HPV, en meestal verdwijnt het virus vanzelf weer.¹

Welke ziekten kunnen door HPV worden veroorzaakt?

Meestal verdwijnt het virus vanzelf; als de infectie echter blijft bestaan, kan dit leiden tot bepaalde aandoeningen en kankersoorten. Bepaalde HPV-typen (vooral de typen 16 en 18) kunnen leiden tot onder andere vulvakanker, vaginale kanker, anuskanker en baarmoederhalskanker. De HPV-typen 6 en 11 kunnen genitale wratten veroorzaken.¹

Hoe raak je besmet met HPV?

HPV wordt overgedragen door huid-op-huid-contact. De HPV-typen die baarmoederhalskanker, andere gynaecologische kankers en genitale wratten veroorzaken worden vooral verspreid door seksueel contact. ¹

Wie kunnen HPV-infecties krijgen?

HPV is een virus dat veel voorkomt, bij zowel mannen als vrouwen. Veel mensen die seksueel actief zijn kunnen ooit met het virus besmet raken. Het virus wordt door huid-op-huid-contact overgedragen, en bij de meeste mensen verdwijnt het ook vanzelf weer.¹

Hoe weet ik of ik besmet ben met HPV?

Vaak zijn er geen zichtbare symptomen van een HPV-infectie. Iedereen kan het virus ongemerkt krijgen en doorgeven. Meestal verdwijnt het virus vanzelf weer.¹

Hoe kan ik HPV voorkomen?

Omdat HPV heel besmettelijk is, is het lastig om een infectie te voorkomen. Meisjes krijgen in het jaar dat ze 13 worden kosteloos een vaccinatie aangeboden tegen HPV middels het Rijksvaccinatieprogramma.²

Ook worden vrouwen tussen de 30 en 60 jaar uitgenodigd voor bevolkingsonderzoek. Dankzij het bevolkingsonderzoek kunnen voorstadia van baarmoederhalskanker vroeg worden ontdekt en kan dan meestal goed worden behandeld.²

Wil je meer weten over HPV? Kijk dan voor meer informatie op de website van het RIVM: https://www.rivm.nl/hpv-humaan-papillomavirus.

https://www.knowhpvforall.hpv.com/frequently-asked-questions-about-hpv/ Geraadpleegd op 23-02-21
https://www.rivm.nl/hpv-humaan-papillomavirus/hpv Geraadpleegd op 23-02-21

HPV

Op naar een wereld zonder kanker door HPV

March 3, 2021

Op 4 maart is het HPV Awareness Day, met wereldwijde aandacht voor het humaan papillomavirus (HPV) én voor de mensen die er ziek van worden. De meeste mensen raken ooit met het virus besmet. In de meeste gevallen ruimt het lichaam het virus weer op. Soms kan HPV echter kanker veroorzaken (zoals baarmoederhalskanker, vulva-, anus- en vaginakanker), en ook genitale wratten. Het RIVM heeft berekend¹ dat in Nederland ruim 1000 vrouwen en 300 mannen per jaar kanker krijgen door HPV, waarvan jaarlijks ca. 450 vrouwen en 150 mannen overlijden.

Achter deze getallen van het RIVM zitten echte mensen. Mensen die ziek zijn geworden door het virus en behandeld moeten worden – en helaas soms ook overlijden. En mensen die een geliefde moeten missen vanwege het virus. Judith Zuijderhoudt, Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederland, weet wat dit kan betekenen – haar oma overleed 46 jaar geleden aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. ‘Ik heb daardoor nooit de kans gehad haar te leren kennen’, vertelt ze. ‘Ze was toen 42 en liet maar liefst 6 kinderen achter, waaronder mijn moeder. Het is nu 2021 en er sterven in Nederland nog steeds jaarlijks meer dan 200 vrouwen door baarmoederhalskanker². Laten we ervoor zorgen dat dit toekomstige generaties niet meer overkomt. Op naar een wereld zonder kanker door HPV!’

Juist op HPV Awareness Day 2021 mogen we dromen over een wereld zonder kanker vanwege HPV. Er zijn vaccins, bevolkingsonderzoeken en behandelingen. En ook de wil is er: eind vorig jaar sprak de WHO³ de ambitie uit om baarmoederhalskanker uit te bannen. En 3 februari jongstleden heeft de Europese Commissie het Beating Cancer Plan⁴ gepresenteerd. Dit plan focust op preventie, vroegtijdige opsporing, behandeling en kwaliteit van leven van patiënten en mensen die kanker hebben overleefd⁴. Het Beating Cancer Plan benoemt HPV als ‘vlaggenschipinitiatief’⁴ en richt zich op eliminatie van baarmoederhalskanker en andere door HPV veroorzaakte vormen van kanker.

MSD draagt graag bij aan een wereld zonder kanker door HPV. Zodat verhalen zoals die van Judith nooit meer verteld hoeven worden.

Referenties

RIVM: HPV – Humaan Papillomavirus – 5 Januari 2021
RIVM: Baarmoederhalskanker – 5 Februari 2021
WHO: A cervical cancer-free future: First-ever global commitment to eliminate a cancer – 17 November 2020
Europe’s Beating Cancer Plan – 3 Februari 2021

Ik heb daardoor nooit de kans gehad haar te leren kennen’, vertelt ze.

Judith Zuijderhoudt

Director Policy, Communications en Population Health bij MSD Nederlan