Nederland raakt achterop met toegang tot nieuwe geneesmiddelen

Luisterend naar het debat over de relatie tussen geneesmiddelenprijzen en stijgende zorgkosten, moet ik steeds vaker denken aan het bekende verhaal van de blinde mannen en de olifant. De mannen betasten allemaal hetzelfde mooie dier, maar beschrijven het vervolgens allemaal totaal anders. Met alle gevolgen van dien. Misverstanden, onbegrip, in sommige versies van het filosofische verhaal vallen er zelfs klappen…

In discussies over geneesmiddelenprijzen gebeurt vaak hetzelfde. Naar analogie van de olifant staan veel partijen aan één kant te voelen. Welke kant, dat laat ik aan uw verbeelding over, maar hun conclusie is: geneesmiddelen zijn te duur en als maatschappij geven we er teveel aan uit. De oplossing ligt volgens hen voor de hand. Harder aanpakken die prijzen!

Ik vraag me af of deze partijen wel genoeg hebben gekeken naar álle kanten van deze ‘olifant’. Natuurlijk moet het gesprek ook gaan over kosten, maar heeft men bijvoorbeeld voldoende oog gehad voor snelle toegang tot medicijnen, of voor gezondheidswinst voor patiënten? Weet men dat de kosten in belangrijke mate stijgen door de vergrijzing omdat we steeds meer en langer medicijnen gebruiken? En dat kosten van geneesmiddelen minder snel stijgen dan de totale zorgkosten?

Onlangs deelde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) haar mening over geneesmiddelenprijzen in een opiniestuk1 . Dit overheidsorgaan doet belangrijk werk: het maakt regels, houdt toezicht, onderzoekt en adviseert. In het stuk kiest de NZa stelling, tegen het in hun ogen falende overheidsbeleid om de kosten van (innovatieve) geneesmiddelen in de hand te houden. Wéér ligt de focus op de kostenkant. Woorden als ‘duur’, ‘prijs’ en ‘betaalbaarheid’ komen in totaal 66 keer voorbij, terwijl ‘toegang’ en ‘vertraging’ slechts tien keer worden genoemd. Het woord ‘gezondheid’ komt niet één keer in het stuk voor. En ‘oplossing’ maar één keer, namelijk dat ze er geen (pasklare) hebben…

Een bijwerking van ons kosten-gedreven beleid is dat Nederland steeds verder achterop raakt in Europa als het gaat om toegang. Patiënten zijn daar de dupe van: te veel inzoomen op de kosten en te weinig op de baten van nieuwe geneesmiddelen heeft een nadelig effect op de tijd die voorbijgaat totdat patiënten toegang krijgen tot deze innovaties.

In het rapport ‘Every Day Counts2’ is geanalyseerd hoe snel patiënten in verschillende Europese landen toegang krijgen tot nieuwe kankergeneesmiddelen, nadat deze door de autoriteiten zijn goedgekeurd. Met de gemiddelde tijd totdat een middel vergoed wordt, doen we het in Nederland gemiddeld niet eens zo slecht – 234 dagen versus het Europese gemiddelde van 462 dagen.

Het probleem zit meer in de daadwerkelijke toegang voor patiënten. Artsen in Frankrijk nemen zo’n nieuwe behandeloptie gemiddeld het snelst op in hun dagelijkse praktijk. Nederland bungelt, vergeleken met negen andere Europese landen, helemaal onderaan. In vergelijking met Franse patiënten krijgt slechts 20 procent van de Nederlandse patiënten binnen een jaar na akkoord over vergoeding, toegang tot dezelfde nieuwe behandeloptie!

Hoe komt dat? Ziekenhuizen en zorgverzekeraars moeten eerst afspraken maken over deze nieuwe zorg, richtlijnen worden vertraagd geactualiseerd en oncologische middelen worden na registratie nogmaals getoetst. Allemaal kostbare tijd. Tijd die voor een patiënt het verschil tussen leven en dood kan betekenen.

Willen we de gezondheidszorg in Nederland betaalbaar en toegankelijk houden, dan moeten we ons niet blindstaren op één aspect. Laten we met alle nuances kijken naar de rol en plaats van innovatieve geneesmiddelen. Als grootste innovatieve geneesmiddelenbedrijf van Nederland gaat MSD hierover graag het gesprek aan, met alle stakeholders. Want alleen samen lukt het ons om de complete olifant te zien én om die goed te beschrijven.

Referenties:

foto 2 jurgen huismans

Willen we de gezondheidszorg in Nederland betaalbaar en toegankelijk houden, dan moeten we ons niet blindstaren op één aspect.

Jurgen Huismans

Director Market Acces bij MSD
careers

Verbeteren van gebruiksgemak, dat is waar ik het voor doe

May 28, 2019

Share this article

.st0{fill:#00857C;}

Geneesmiddelen kunnen levens redden. Dan is het van het grootste belang dat zo’n middel beschikbaar is. Operator André van Breda is betrokken bij de productie van een bijzondere behandeling voor kwetsbare patiënten met schimmelinfecties. “Mooi om daar een bijdrage aan te kunnen leveren.”

“Inmiddels werk ik alweer 17 jaar bij MSD. Aanvankelijk werkte ik op de afdeling waar we tabletten maken voor onze anticonceptiemiddelen. Een aantal jaar geleden werd ik gevraagd voor een nieuwe afdeling, waar we werken met extrusie. Dit is een techniek waarbij een stof gecontroleerd wordt afgegeven. In Oss werken wij met deze techniek, toegepast bij geneesmiddelen. Deze techniek zorgt ervoor dat de werkzame stof van een geneesmiddel vertraagd aan het lichaam afgegeven wordt, daar op die plek én op dat moment dat het geneesmiddel nodig is.

Bij dit geneesmiddel zorgt de extrusietechniek ervoor dat de tablet de werkzame stof pas afgeeft in het darmkanaal, nadat de pil de maag heeft verlaten. Dat is belangrijk, want op die plek wordt het geneesmiddel pas in het lichaam opgenomen en kan het zijn werk gaan doen.

Eerder waren dergelijke middelen alleen verkrijgbaar als een ‘suspensie’, een soort drankje. Patiënten moesten daar iets bij eten. Dat kan een belasting zijn, omdat het gaat om patiënten die ernstig verzwakt zijn door hun ziekte.

Voor mij is deze nieuwe techniek niet alleen een mooie technische uitdaging. Ik vind het ook mooi omwille van het geneesmiddel zelf. Het kan namelijk ingezet worden om een heel kwetsbare groep patiënten tegen schimmelinfecties te beschermen. Bijvoorbeeld bij mensen met kanker tijdens een chemokuur. Door hun mindere weerstand zijn ze veel vatbaarder voor schimmelinfecties.

Wat is er mooier om toepassingen te ontwikkelen die gebruiksgemak vergroten? Dat is toch waar ik het voor doe!”

André van Breda

Operator bij MSD in Oss