Als er een vaccin tegen kanker zou zijn, zou jij dat dan willen hebben? En als je door vroegtijdige opsporing kanker zou kunnen voorkomen, zou jij je dan laten screenen? Als het antwoord op die vragen ‘ja’ is, dan heb ik goed nieuws: het kan al! Er zijn vaccins die bepaalde soorten kanker helpen voorkomen en er wordt al gescreend op baarmoederhalskanker. Staan mensen hiervoor in de rij? Helaas niet….
Misschien zit het in de naam. Humaan Papillomavirus – HPV – is een nogal ingewikkelde naam voor een heel gewoon virus dat soms ernstige gevolgen kan hebben. HPV is seksueel overdraagbaar en erg besmettelijk – een condoom beschermt niet volledig en het virus kan al via een handdoek worden overgedragen. Zo’n 80-90% van alle mensen raakt ooit in hun leven besmet. Gelukkig gaat zo’n besmetting meestal ongemerkt voorbij, maar soms leidt het virus tot kanker. Het gaat dan om bijvoorbeeld baarmoederhalskanker, vaginakanker, vulvakanker, hoofd/halskanker, peniskanker en anuskanker1. Ook kan het virus genitale wratten1 veroorzaken: niet levensbedreigend maar wel heel naar.
Er bestaan vaccins om HPV-ziekten te voorkomen, en je zou verwachten dat ouders, jongeren en jong-volwassenen daarvoor in de rij staan. Of dat bijna alle vrouwen zich laten screenen op baarmoederhalskanker als ze hiervoor een oproep krijgen vanaf hun 30ste jaar.
Helaas is dit niet de realiteit. Gelukkig stijgt het aantal meisjes dat zich laat vaccineren (63% in 2021), maar nog steeds haalt zo’n 40% dus géén prik2. Aan de oproep om een uitstrijkje te laten maken vanwege baarmoederhalskanker gaf in 2020 de helft van de vrouwen gehoor2. Dit is een heel laag percentage als je bedenkt dat in 2020 bij meer dan 3400 van de gescreende vrouwen een voorstadium van baarmoederhalskanker werd vastgesteld, en dat jaarlijks zo’n 200 vrouwen aan baarmoederhalskanker overlijden3!
Wat is toch de oorzaak van die terughoudendheid? Waarom zou je kanker niet willen voorkomen met een vaccin? En waarom laat je je niet screenen op (voorstadia van) baarmoederhalskanker? MSD heeft dit laten onderzoeken en het antwoord is even simpel als zorgelijk. Uit het onderzoek blijkt dat ca. tweederde van de Nederlanders tussen 18-60 jaar niet weet wat HPV is, en dat ongeveer de helft niet weet dat er vaccins bestaan tegen dit virus. Wat verder opviel was dat veel mensen niet weten dat HPV meerdere vormen van kanker kan veroorzaken bij mannen en vrouwen en ook niet hoe gemakkelijk je besmet kunt raken4.
Dit helpt niet mee om de ambities uit het Europe’s Beating Cancer Plan5 te bereiken. Om HPV te elimineren zijn namelijk een vaccinatiegraad van minimaal 90% onder meisjes en een duidelijke toename van de vaccinatiegraad onder jongens noodzakelijk, naast effectieve screening en behandeling. In Nederland worden gelukkig sinds februari dit jaar ook jongens uitgenodigd voor een HPV-vaccinatie – een belangrijke stap op weg naar eliminatie!
In verschillende Europese landen wordt in vervolg op het Europe’s Beating Cancer Plan inmiddels gepraat over een nationaal kankerplan, ook in Nederland. Hoe mooi zou het zijn als we daarin vol inzetten op preventie en screening van HPV, zodat mensen niet meer ziek worden omdat het virus simpelweg bijna niet meer vóórkomt. Om dat te bereiken is het nu vooral van belang dat mensen zich bewust zijn van HPV, de aandoeningen die het kan veroorzaken, hoe je het virus krijgt en vooral ook wat je eraan kunt doen.
Als aanvulling op de bestaande informatie over HPV heeft MSD met steun van ondermeer patientenverenigingen de website ‘Samen tegen HPV’ ingericht6, met informatie voor vrouwen én mannen. Gezien het aantal bezoekers en de partijen die de website steunen, lijkt deze website een waardevolle bron van informatie te worden over HPV. Ik ben oprecht blij met de samenwerking en kruisbestuiving die ik op dit belangrijke onderwerp zie ontstaan – want als het mogelijk is om HPV-gerelateerde kanker te helpen voorkomen en misschien zelfs te elimineren, dan is samenwerking het sleutelwoord!
Caroline Doornebos
Medisch Directeur MSD Nederland
Referenties
- RIVM: HPV – Feiten en cijfers (geraadpleegd op 14 februari 2022)
- RIVM: Vaccinatiegraad tweede jaar op rij toegenomen, HPV met 10% (geraadpleegd op 14 februari 2022)
- RIVM:Deelname aan bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker was 50% in 2020 (geraadpleegd op 14 februari 2022)
- Conclusies IPSOS-onderzoek in opdracht van MSD (geraadpleegd op 14 februari 2022)
- Europe’s Beating Cancer Plan (geraadpleegd op 14 februari 2022)
- Samen tegen HPV (geraadpleegd op 14 februari 2022)